1
Касантей каланă: "Çын вăл выльăх,
уйрăмах — чăваш... Çапла, çапла..."
Тен, хăш чух, капла тенишĕн çылăх,
тепĕр чух янрать-тĕр — сăвапла.
Пăхăр-ха, мĕнле кăна çын çук халь.
Пăхăр-ха, мĕн хăтланмасть чăваш!
Аллине лексен ан йĕр, ан çухăр,
пуçăнтан çапсассăн — ан анраш.
Çаратсан та, тĕп тусан та чăт эс.
Шан: пулать чăваш та тĕрлĕрен.
Пĕр йышшийĕ — шелсĕр, сивĕ, çăтăх,
тепĕрийĕ — урăхрах, ĕнен.
Эп яш чух пĕтме пултарнă теççĕ.
Те чăнах вăл çакă, те суя?
Ыр сăнар! Иртеççĕ те иртеççĕ
умăмран сăнсем — курап, туяп.
Ыр пике! Эс пулнă-ши? Мĕн тейĕ
тăвăл — кутсăр-пуçсăр çил-тăман?
Пирĕшти эс пулнă пулĕ, фея, —
тăманра шăнса вилме паман...
2
Каласамччĕ эс мана, тăванăм,
каласамччĕ, чей тултарнă май,
ма кунта çанталăк пит тăманлă,
ма ыр çын сахал, хурах нумай?
Çул çухатрăм эпĕ, çĕтсе кайрăм,
пырса тухрăм юр аша-аша
çил-тăман урса хутернĕ майăн
те Кăтратана, те Саврăша.
Такамсем тÿрех çапса ÿкерчĕç,
хывса илчĕç çийĕм-пуçăма.
Тĕп тăвас темерĕç — те ÿркенчĕç,
те тĕшмĕртеймерĕç, уçă мар.
Пĕр мĕлки пуçран ачашласассăн
кирпĕчпе е пуш кĕленчепе —
эп тăна çухатнă... Кассăн-кассăн
çил уланă... Выртнă эп чипер.
Халь кунта ларатăп-юптаратăп.
Мĕн мана халь — тăвăл, юр хĕвни!
Эсĕ, кил хуçи, чей тултаратăн.
Эс хуçи пулсассăн, эп — хăни.
Хăнине хуçи юп кураканччĕ
Кăтартсам мана хĕрачуна.
Вăл-çке, вăл пĕртен-пĕр çăлаканçă
çĕтсе кайнă сăвăç-ачана.
Такăнса уксе çĕрле килÿçĕн
çул çинчи каска пек сăвăçран,
вăл каланă: "Кам-ши ку — вил ÿсĕр?"
Сĕтĕрнĕ вара — аран-аран.
Каçĕ урнă — çиллĕ те тăманлă...
Ма çапла терт курнă хĕр нумай,
тен, калайăн, ыр хуçа, таванăм,
тен, калайăн, чей тултарна май?
Ыр хуçа, хĕрне эс кăтартмарăн
çавăн чух мана... Çак кунчченех,
хальчченех шутлап: хĕрÿ, мăнтарăн, —
ас тивмесĕр юлнă кучченеç.
Касантей те çав майлах юрланă...
Ас тивмен пирки вăл тутлă та.
Ав тулта каллех хĕлле, юр ларнă.
Вут-чĕрем каллех хыт талтлатать.
Юлнă ĕç çине тахçан юр çунă,
çул-йĕрсем те питрĕннĕ тахçан.
Эпĕ çеç халь те пулин яш чунлă,
эпĕ çеç манман сана, хуçам.
Эпĕ çеç хальччен те тунсăхлатăп сан,
хуçан, юмахри пек хĕрне.
Ĕмĕтлентĕм, талпăнтăм, сăхлантăм...
Кăтартмарĕç юмах пекскерне.
Çук ача-пăча ман, çук ман арăм.
Ăраскал тени пулмарĕ çав.
Савăнăç пачах та эп курмарăм,
ылханса телейсĕр пурнăçа.
4
Касантей калавĕ хÿхĕм, капăр, —
хăйĕн мар пулин те, шеп пырать.
Пур-тăр çав унта темскер, çук мар-тăр:
çурма çутă — итлеме юрать.
Хĕрÿ чунлăн, çулăмлăн çуренĕ,
тĕнче каснă, çитнĕ пин çĕре.
Пăр та, юр та, çумăр та чĕрешĕн
савăнăç çеç пулнă тĕнчере.
Тĕрлĕ сăн, сăнар ума ÿкернĕ.
Юмах пек поэзи çĕршывне
Перççире пуль тенĕ, ĕмĕтленнĕ
Шираза çитмешкĕн ун чухне.
Ширазран мĕн чухлĕ тухнă лирик!
Саади, Хафиз... ытти мĕн чуль!
Ăсĕ ирĕк пулнă, чунĕ ирĕк.
Ăсăм ирĕк ман та, ирĕк — чун.
Багдадра юмахçă Шахразада,
çирĕп чунлă çепĕç сар пике,
усала ырăпала тасатнă
хам курман эп савнă хĕр пекех
5.
Сăввăма самай хыт шăратсан та,
ни ачаш мар халь эп, ни хаяр.
Эс пулсассăн çепĕç Шахразада,
эп пулам-и харсăр Шахрияр?
Яшлăха каллех кĕмешкĕн тивĕ,
кайăп Саврăш, Кăтрата таран.
Чун савнийĕм явнă çичĕ çивĕт,
çиччĕшне те — çутă хăюран.
Тен, çулсем Саврăшпуçне çитерĕç?
Инçех мар курнать кунтан Савкаç.
Савкаçра хĕрсем халь те чипер-и?
Улахсем лараççĕ-и каç-каç?
Вĕсене паллаттăм эпĕ лайăх.
Кашниех — илемлĕ те маттур.
Вĕсем пурте ытарми сар кайăк.
Кашниех — хаваслă та сатур.
Кашниех-тĕр — çут тĕнче илемĕ.
Саади те курнă тет çапла.
Ман чуна çеç курманни иленнĕ.
Курăнмасть хăй хĕрĕх çул ытла.
Яшă ĕмĕр хаклă теççĕ, хаклă,
маншăн та пит хаклă, иçмасса.
Пур пĕрех калатăп эп, çапах та:
каясси пулмасть пуль Шираза.
Унта мар-тăр, Саврăша халь кайăп.
Чун савни сăнарĕ ман унта
сăнарланнă — ытарми сар кайăк.
Сарă кайăк — савнăç поэта.
6.
Юлманах пуль эс, хуçа, кĕрÿсĕр?
Юлманах пуль мăшăрсăр тăрса
куçăмпа хальччен курман хĕрÿ сан —
куç умне юмаххăн курăнса?
Вăл пулма пултарнă манăн арăм.
Темшĕн-çке — тухса та курăнман.
Кĕрĕвÿ эп ĕнтĕ пулаймарăм.
Эсĕ пулаймарăн хуньăм ман.
Чĕрери кăварлă хĕрĕве те,
ĕмĕтри çутта та пытарса
пĕр ÿпкевсĕр тухса кайрăм эпĕ,
тухса кайрăм эпĕ тав туса.
Ах, тепре çапла тăман тухинччĕ!
Ах, тепре курасчĕ тамаша.
Ман тепре çĕтсе çÿрессĕм килчĕ,
ас туса юр хĕвнĕ Саврăша.
Эп хавас — ан тив, çапса ÿкерччĕр.
Хывса илччĕр, кам мĕн илеет.
Тĕп тума çеç, тĕп тума уркенччĕр
е ан тĕшмĕртейччĕр — телее.
Тĕттĕмре, çĕрле таçтан килÿçĕн,
такăнса манран ыр хĕрача тĕлĕнтĕр:
"Ах, кам-ши ку — вил ÿсер?"
Тĕлĕнтĕр, ан тартăр хăраса...
7.
Савнă хĕрĕн çăлтăр куçĕсем
юратса пăхмарĕç ман çине.
Саврăшăн тăманлă каçĕсем
савăнăç кÿмерĕç чĕрене.
Савнă хĕрĕн çепĕç пÿрнисем
сĕртĕнсе курмарĕç кăтрама.
Сĕртĕнеймĕç Турă пÿрмесен.
Кăмăл хуçĕк, пуçăм пăтранать.
Савнă хĕрĕн çÿп-çÿхе тути
йăл кулмарĕ тем пăшăлтатса.
Тен, вăл, хĕр тутийĕ — пыл тути?
Кураймарăм эпĕ тутанса.
Савнă хĕрĕн чĕвĕл чĕлхине
ман илтсе пулмарĕ çавăн чух.
Хурлăх пусрĕ çамрăк чĕрене,
тăвăрланчĕ, çунчĕ çамрăк чун.
Ĕнтĕ ĕмĕр хурлăн сĕтĕрнеп.
Ĕнтĕ ĕмĕр тăлăх та пĕччен.
Савнă хĕрĕн çутă сăнарне
пур пĕрех манмастăп халиччен.
8.
Курăнсам, тухсамччĕ куç умне.
Эс мĕн ятлă: Лейла, Марине?
Хуть мĕн ятлă пул, тухсам, тухсамччĕ,
лăплантар шуйханнă чĕрене.
Эс пĕлетĕн — мĕн вăл çил-тăман,
эс пĕлместĕн — пĕтрĕ пурнăç ман.
Çил-тăманĕ халь те ахăрать те,
çавăнпа чĕрем те лăпланман.
Çавăнпа хĕрхенччĕ эс пăртак,
курăнсамччĕ кăмăлу пуртан.
Ватлăхра хуть çулăмлă чĕреçĕм
лăпкăраххăн таптăр кăкăрта.
Çамрăк чух вăл пулчĕ: куртăм шар.
Пулăшрăн — пурнатпăр уйрăмшар.
Тăна кĕтĕм — эс тарса пытаннă.
Тух, килсе ларсамччĕ юнашар.
Ас илсессĕн çавă юр-кĕрте,
ыйхăсăр ларатăп çур çĕрте.
Курăнмарăн эс, чун лăпланмарĕ.
Хĕрхенместĕн-шим вара пĕртте?
Кам пĕлет эс Лейла маррине?
Тен, чăнах та эсĕ Марине?
Мĕншĕн курăнмасăрах тухатрăн,
ĕмĕрлĕх вырнаçрăн чĕрене?
9.
Нихăçан парса курманччĕ маххă,
пуç пĕкес йăла вăл маншăн мар.
Анчах эп те чул чĕреллĕ мар-ха,
эпĕ те пĕлетĕп макăрма.
Иртрĕ пурнăç, пĕтрĕ, — макăратăп,
хурланса асаплăн пуç усап,
асăмра çурхи сăнсем куратăп:
çил-тăманлă каç — çурхи шур сад.
Шурă тĕтĕм тейĕн, шур юр тейĕн
çавăрса илейнĕ садсене.
Эп унта утса çÿреп телейлĕн,
эп унта çуретĕп пĕчченех.
Нихăçан кун пек илемлĕ, тарăн
туйăмсем пулманччĕ ĕлĕкрех.
Весем пулнă мĕскĕн те мăнтарăн.
Çаврăннă эп хурлă тĕлĕкре.
Кам эс маншăн? Маншăн эс сар кайăк.
Маншăн эсĕ пурнăçри тивлет.
Нихăçан сана эп манса каймăп —
ас илÿ чуна кайса тивет.
Эсĕ вăл, эс — манăн ăраскалăм.
Ас илеп те çеçкери сада,
сан сăнна курах каятăп - калăн,
çав садран сана эп ăсатап...
