Пуçтай тесе аслă çынсенчен пил ыйтнине е сывпуллашнă чухнехи сăма-ха калаççĕ. Авал чăваш яш-кĕрĕмĕ тăван кил-йышран пуçтай сăмахĕсĕр уйрăлман.
Ывăлĕн пуçтайĕ
— Асатте-асаннесем, кукамай-кукаçисем! Атте-аннесем! Ман ума аслă çул выртрĕ, татăклă сăмах калама вăхăт çитрĕ.
Ырлăхлă ĕç пуçлас терĕмĕр, атте-анне, пехиллĕр мана çав пысăк ĕçе пуçăнма. Эсир мана мĕн пĕчĕкрен кăкăр сĕчĕпе, алă ачашĕпе юратса ÿстертĕр, таса кипкепе чĕркесе çÿрерĕр. Эсир мана мĕн ачаран мăн ма-çаксен чĕлхине вĕрентрĕр, хама кура ăнкармалăх чăнпа тăн патăр, çын турăр. Эсир мана мĕн хунавран хăвăр ĕçленĕ пек ĕçе хăнăхтартăр, ял çинче ырă ят патăр.
Асран кайми атте-анне, халĕ ĕнтĕ пиллесе ярăр мана, эпĕ сирĕнтен уйрăлатăп. Эпĕ сирĕнтен халăх йĕркипе уйрăлатăп, уйрăлатăп эсир çĕлесе парас кĕпе-йĕмрен, эсир пĕçерсе парас апат-çимĕçрен, анчах сирĕн ят-ран-шывран, сирĕн пурнăçăртан эпĕ уйрăлмастăп.
Ача-пăча амăшĕнчен ыйтать, Тăван çĕршыв салтакран ыйтать. Пурнăç йĕркеллĕ пулсан малашне сире мĕн кирлине ыйтмасăрах хамăрăн туса памалла пултăрччĕ.
Тав тăватăп сире, атте-анне, пил ыйтатăп.
* * *
Авалхи туй пилĕн кĕвĕллĕ сăмахĕ тури чăваш ялĕсенче сарăлнă. Мур-каш районĕнчи Мăн Сĕнтĕрте, Элĕк районĕнчи Витеçучре, Шупашкар районĕнчи Станьялĕнче, Трак хутлăхĕнчи Именкассинче тата ытти çĕрте çырса илнĕ пĕр евĕрлĕ тĕслĕхсем ку юрă авалхи тата çирĕп йăлара пулнине кăтартать.
Пуçтай юрри умĕнче пĕр çĕрте ашшĕ-амăшĕ чĕнсе калани пур. Ăна малтан каччă юрласа калать, малалли сăмахсене пĕрле каласа е юрласа параççĕ.
Çĕнĕ çынсен туйри пуçтайĕ
***
Ах, аттеçĕм тетпĕр те, ай, аннеçĕм, Сирĕн аллăрсенче те тулли курка... Эпир юрлаласан та вĕсем иксĕлмĕç... Сирĕн чунăрсенчи ырă сăмахсем Эпир пуç таймасассăн илтĕнмĕç... Паян пирĕн сире тимлемеллех, Сирĕн те пире пиллемеллех.
(Кашни ик йĕрки çавра пек, 2-мĕш йĕркине икшер хут юрлаççĕ.)
***
Шăпăрах та шăпăр çумăр çăвать, — Хурăн айне эпир кайса ларар-и? Ах, аттеçĕм, тетпĕр те ай, аннеçĕм, Урăр айне пукан ай лартар-и? Саватăр та пулсан ай пусса ларăр, Савмастăр та пулсан ай тапса ярăр. Эсирех те ватă, ай эпир çамрăк — Сире пуççапмасăр ай пуç пулмĕ. Эсир пиллесессĕн те ай ĕмĕрлĕх, Эсир пиллемесен ай виç кунлăх. Ах, аттеçĕм, тетпĕр те ах, аннеçĕм, Эсир пире пиллĕрсем ай ĕмĕрлĕх. Эпирех те пĕр-пĕрне ай юратрăмăр Ĕмĕрлĕхех пĕрле те ай юратупа.
