Ухăт

Чăвашла-вырăсла сăмахсарта «ухăт» сăмаха «отчитывать, врачевать чтением молитв» тесе ăнлантарнă. Ытарлатса каланă чухне вăл сăмахпа «колотить, дубасить» пĕлтерĕшпе усă курнă.
Мăчавăр айăпа кĕнĕ çынна тĕрĕссине калаттарас, айăпне йышăнтарас тесе хистесе, ÿпкелесе калакан сăмахлăх тĕсне ухăт тенĕ.


***
Ял сăмахĕ йывăр, сана ятна тивекен сăмах тухнă. Ăна пуç çинче йăтса çÿриччен чун çинчен сирсе пăрахни аван.
Ку айăпа эсĕ çын астарнипе, васканипе, нуша килнипе тума пул-тарнă. Уншăн айăплă пулсан айăпна йышăн, вара эпĕ сана айăпа каçар-малли çул-йĕре пăхăп; асапна сирĕп, ял сăмахне чарса лартăп.
Ним çукран ятра çÿрени уссăрман , каçару ыйтнипе никам та хур курман.
Таса пул! Таса пуçа элек витеймест.

***
Каçар ман айăпа, тĕнче тытан Аслă Турă! Хăвăн вĕçсĕр хăватупа тата хăватун ырă пархатарĕпе манăн тĕрĕс мар ĕçсене, вырăнлă мар шухăшсе-не, таса мар кăмăлсене тасат! Малашне йăнăш тăвасран упранма пулăш, тĕрĕс мар каласран упранма пулăш, çын сăмахĕ хыççăн каясран упранма пулăш!
Айăпсăрах айăп айне пуласран пăрăнма вĕрент! Чăннине чунпа курма пар, тĕрĕссине ăспа картма пар! Куçсене çутă курма тунă: чăн пулнине чăн пулнă тесех калама пар, суяна суя тесех сирме пулăш. Хурана хура тесех калаттар, тасана таса хальлĕнех тÿрре кăлар!
Ухмахпа пуçтахран пăрăнмалла пултăр. Усал-тĕселе, хура хаяра ирĕке кайма ан пар!
Ирĕксĕртен айăп тунăран, хам тĕрĕс мар пулнăшăн каçару ый-татăп.
Эсĕ мана каçарăн, эпĕ сарăмсăр айăпланнă ĕçшĕн те каçарăн. Анчах эсĕ пирĕн тăшмана та çаплах каçарăн-ши? Тайăк пуçа тайăнма пар! Каçăр пуçа касăнма яр!