Kant’uk muci kămaka şumne sĕvennĕ te uraj varrince pikenseh pitne şăvakan kushakne sănasa kilense larat’., Kushakĕ, syltăm urine hălhi urlă jarasshăn pulsa, tem pekeh tărmashat’, ancah kashninceh sulăna-sulăna kajat’.
Lĕhlete-lĕhlete păhsa larcĕ, larcĕ te Kant’uk kushakne şjepĕşşĕn cĕnse ilcĕ:
- Kil kunta, piş-ş-şuk, kil, kil. Kil-ha kunta, acashlam pĕrre ham.
Kushakĕ pitne şuma carăncĕ te huşi jenne păhsa ilcĕ, vara mărlata-mărlata pyrsa tăcĕ.
- Aj, aj, jeplereh küpcese kajnă esĕ, — acashlama puşlarĕ Kant’uk, şjepĕşşĕn sătărcĕ, lăpkarĕ.— Pralek matkincen irtse kajnă vĕt. Küpceme küpcen-ha ta — astu: Pralek matki te, haj măntărne pulah, syvlajmi pulsa vilse kajrĕ. Sana ta şav shăpah kilse an tuhtăr.
Untan, kămăllănah kalaşkalasa larakansker, tărukah kanăşsărrăn jăshăltatsa ilcĕ.
— E-e, cim-ha, cim... Es, aca, tem, şine-şineh şuma tytăntăn-ha pitne. Jăkărtma pikenmerĕn pulĕ te călantan sysna kakajne? Şampah küpcese kajrăn mar-i şaknashkal? Un pek pulsan, astu! — vĕrentĕp ep sana vărlama! — pirus turtsa sarăhsa larnă pürnine junasarah hămsaram pek turĕ.
Kushakĕ, tin şjeş hăjne sepeşşĕn acashlasa larakan huşi sasartăkah şavnashkal vărşma puşlanine ănlanma pultarajmasăr, kănn! păhsa ilcĕ te părahsa kajma tăcĕ.
— JUrĕ ĕntĕ, jurĕ, türeh jălăntarmalla. Kăsht jatlama ta juramast’. Pĕr tesen, jăkărtah ara. Kam vallijeh usratpăr pul’ tata kakajne te? Pire, mĕn, karcăkpa iksĕmĕre pit numaj kirlĕ-im? JAshkana tută kĕrtmelĕh şjeş. Pĕreh păsălsa kăna kajat’ pulĕ ĕntĕ. Patshalăhne şjeş sutmallaccĕ te-ha, karcăk-şke: «Aca-sem kilĕş te, vesem valli hăvaras», — terĕ. Unccensence ile-ile kajatcĕş te, hal’haşşăn, tem, kilni-tuni şuk. Te pujana tuhsa pĕtrĕş vara purte? Pulĕ te, ahal’ cuh tătăshah jărkkatcĕş-ha — «Ăna parajmăr-i, ku şuk-i?..» Hal’ pujrĕş-tĕr te ĕntĕ... Kirleh mar şav un pek cuhne yttisem. Aşu-annü te ahăr.
Kant’uk pĕr văhăt, kushakne lăpkama părahsah, shuhăsha kajnăn larcĕ, acisem manăşsa purănnăshăn cunĕ hurlansa kilcĕ ahărtneh. Untan kalleh kushakne acashlama pikencĕ te, sănĕ şutalcĕ, kuşĕ juratupa tulcĕ. Kushakĕ mărlata-mărlata şulancĕ, acashlancĕ, pĕr pĕkĕrĕlse, pĕr lăpcănsa avkalancĕ, urajne kukalerĕ, julashkincen kuklenereh avăncĕ te kutne tăratrĕ, hĕp-hĕrlĕ cĕlhine jăpăsh! kălarsa hucĕ.
- U-u, pakăş! — jaltah sikem pek pulcĕ Kant’uk.— Kaj kuntan! — şamată tăhănnă uripe samajah şillĕn, cuntan tarăhsah tĕkse jacĕ kushakne. — Askăn shuhăsh kĕrse te kajre ikken. Pĕr-ress! kuntan! Kĕrt ami... Şampah shüse kajnă ikken-ha es. Tusa hutăn plrtren prittun. Şĕrĕpe tĕpĕr — tĕpĕr! Perese! —tărăs! taprĕ uripe. Vara kămaka umne irtrĕ te, kămkana shăkărtattara-shăkărtattara, alline pikenseh şuma puşlarĕ.
Ukahvi, kilkartine kĕrse, keşjen alaka shaklattarsa hupnă kănaccĕ, pürtre takam, şinşjereh saslăsker, samajah hyttăn ĕrleshnine iltse, samantlăha tăpah hytsa tăcĕ. Itlese păhrĕ. Ülese jĕnĕneh tujăncĕ.
- Ak ĕntĕ, ak ĕntĕ-ĕ... Hrescukăn cunĕ tuhnă ta-i vara? şaplah pulĕ şavă-ă, tuhnah- tăr… - Hypalansah hĕres hyvma pikencĕ. — Şulti patshalăhra pultăr ĕntĕ. Cunĕ yrăccĕ. Tasaccĕ. Tasapah purănsa irttercĕ ĕmĕrne te. Şulti patshalăhra pultăr ĕntĕ-ĕ...
Pĕr-ikĕ erne kajalla-tăr aptrasa ükrĕ Hrescuk karcăk. Kürshe — Ukahvi patne — munca kĕme kaşnăccĕ te, şavăntan tavrănnă cuhne tivnĕ-shi sivvi, maltanlasa sunas pekki şjeş aptratnă maner pulnăccĕ te, kĕşjeh vara vĕrilenterseh părahrĕ, pĕtĕm shămshakĕ surma pikennĕn tujăna puşlarĕ. Ukahvi te, ytti kürshĕ-arshă hĕrarămĕsem te, yvălĕ te, Pall’a, junashar jalti pul’nitsăran tuhtăr cĕnse kilme te shut tytnăccĕ — Hrescuk hăj carcĕ. «Mĕn-ma cărmantarmalla şynna ytahaleh, văhăcĕ şitnĕ kajma tahşanah — sakărvunnă urlă kaşrăm pulat’ ikken te, asaplanassi te pĕreh numajah julas şuk, ĕntĕ tineh emel ĕşse ăsh-cike te varlam mar, tasanah kajam,» — terĕ.
Kuş umĕnceh sünnĕşjemĕn sünse pycĕ Hrescuk. Tipse kushărkană alli pĕrkelencĕksempe ytlarah vitĕncĕ, syvlăshĕ şine-şineh pülĕne puşlarĕ, kuşĕ putsa kĕcĕ. Sănĕ kăna şutalcĕ pek, pitşămartisem turtănarah tulnăn tujăncĕş. «Ah, hĕr pek vyrtat’-şke. Ciperlene puşlarĕ, viles umĕn săn şapla hitrelenet, cun ilemĕ tapsa tuhat’ pite. Numajah julmarĕ ikken,» — ănlantarcĕ şamrăkrahhisene Viruk karcăk.
Hrescuka Ukahvi păhsah tăratcĕ-ha. JAra kuna temişje te hutlatcĕ kürshĕ. Pal’ine shansah pĕterme majĕ şuk: ĕşkĕllĕ şynnăn shuhăshĕsem te urăhlarah, şavna pulah arămĕ te, ikĕ acine jertseh, părahsa tuhsa kajrĕ, hushăran kilkelese păjanamăshĕn kĕpi-şipuşne şusa, kil-şurtne tirpejlese kajat’.
«Kinĕ ület-i-ha vara? Şavăn pek sassi»,— shuhăshlasa ilcĕ Ukahvi. Ytti cuh kalushne păltărtah hyvsa hăvarakansker, halĕ un şincen asa ilmesĕreh hypalansa pürte kăshtărtatsa kĕcĕ. Kĕcĕ te shakah hytsa tăcĕ. Sămah hushma şăvarne te uşma pultarajmarĕ.
Hrescuk, ĕner kăna jyvărrăn hărăltata-hărăltata syvlasa vyrtakansker, uraj varrine tănă ta urine tapa-tapa janrashat’ — sĕtel hushshince puşne cikereh larakan yvălpe vărşat’:
— ... cysna mar, sănpuşna ta şuhatnă ĕntĕ. Ĕretren tuhsa üknĕ jălt, şyn manere julman vĕt. Kil-şurta sutsa ĕşse jar tata! Sutăn ta-ha. Ep vilesse şjeş kĕten pulĕ-tĕr. Namăssăr! Mĕn teri şjemjüne arkatrăn. Alluna kĕnĕ telejne kălarsa părahrăn ta, şyn pulatăn-i esĕ? Mĕne kura tulĕk asan? Mĕn şitmest sana? Mĕn ytlashshi? Ah, yrăpa vĕşlejmestĕn es, acam, purnăşna, yrăpa mar. Tujat’ cĕrem, tujat’, tujat’, tujat’... |
Hrescuk, cuntan tarăhsa, ală sulcĕ te părahsa utrĕ. Kajri pürte irtrĕ. Ukahvije asărharĕ.
— Lăpkăn kăna vyrtatăp ta viletĕp tenĕccĕ. Vilen kunta. Vilme vyrtnă şyn mar, vilni tupăkĕncen sikse tăre. Ej, turah... Ytti cuhne tarăhtarni, cuna ilni şitmen, julashkincen te pulin tupsa parat’. Kaj, kaj... Şyn pulmarĕ ikken. Vilsen tăhănma tese căvash kĕpipe şăpata usrattăm. Kătartnă-ha sana. Şavsene sutsa ĕşse jană. Namăssăr! «Ilse kĕr-ha» tep te, kilse hucĕ puşjelĕk umne... kivĕ ulaca kĕpepe şĕtĕk şăpata. «Ku pĕreh ujărajmast’» terĕ pul’. «Kama sutrăn?» tep te, «SHupashkara, tiatra» tet. SHutla-ha es, Ukahvi kin, ĕşkĕ tese, ăşta şiti sĕtĕrĕnse şüret. Tĕncen tepĕr vĕşne vĕt. Upamsari Kiruk hăta karta jupilĕh vută hatĕrlese hutăm tenĕccĕ, şavna kürse kilme văhăt şuk unăn, SHupashkarne şitme — tarhasshănah.
— Kajman ep unta, vĕsem hăjsem kürshĕ jala kilnĕccĕ, — sas pacĕ Pall’a măkărtatarah.
— An cĕn luccĕ. Sassuna iltem mar pĕreh hut. Şuhatnă jălt namăs-simĕsne. Puşu pur-i sanăn hăt’ kăshtah shuhăshlamalăh?..
Hrescuk kalleh malti pürte irtme tăcĕ.
— At’a, an tarăh-ha, Hrescuk appa, lăplansa vyrtah. At’a, vyrt, vyrt, — carma tăcj Ukahvi.
— Vyrtăn kunta lăplansa. SHutlasa păh-ha hăvah, vilsen vyrtma hatĕrlenĕ şipuşa sutsa ĕşse jană ta. Kaj, kaj, kaj...
Hrescuk, Ukahvi alline sirse, kalleh malti pürte irtrĕ te jatlaşsa vărşma pikencĕ
