Kalav
Shărkana larnă şüllĕ yrash husshipe hĕrpe kacca vaskasa utaşşĕ. Yrash pucahhisem, vĕsene ăsatnă pek, puşĕsene taja-taja julaşşĕ. Văshtăr-văshtăr şil vĕrnipe vĕşĕ-hĕrrisĕr hirte hum hyşşăn hum javănsa cupat'...
Kaccă şurămĕ şine jyvăr kutamkka şaknă pulin te, pitĕ vaskasa utaşşĕ vĕsem, sănĕ-picĕsem ikkĕshĕn te hăjsem şav teri shuhăsha kajnine palărtaşşĕ. Casah akă vĕsem hurănlă şul şine tuhrĕş te Shupashkar jennelle părăncĕş. Kunta cirküllĕ pysăk jal puşĕnce, şak tărăhri temişe jal arşynĕsem fronta kajma puhănsa tănă. Komantă puştarănsa şitesse kĕtse, vĕsem hăjsen tăvanĕsempe, şyvăh şynnisempe syvpullashaşşĕ. Unta ta kunta shavlăh kalaşni hăş cuh kăshkărkalani te iltĕnet, hĕrarămsem makăraşşĕ, ik-viş tĕlte hut kupăs năjkăltatat', pĕrisem jurlaşşĕ, teprisem tashlaşşĕ. Tĕrlĕreneh...
Kaccăpa hĕr pĕr şüllĕ te jashtaka hurăn ajĕnce carănsa tăcĕş.
-Nu, cunăm Alimpi, mĕn kalam-shi tata sana?.. Tem pekeh tavtapuş ĕntĕ mana şakănta şiti ăsatnăshăn! -Terĕ kaccă, pysăk kutamkkine şĕre lartsa. Văl vaskasah pĕr pirus tivertse jacĕ. Untan pysăk hura kuşĕsempe hĕr şine jăvasshăn păhsa ilcĕ te şyvăhri hitre hurăn şine tĕllese kătartrĕ.
-Asărhasa jul-ha şak hurăna. San pekeh jashtaka văl, san pekeh ilemlĕ, kătra puşlă...
-Ma vara? -Tĕlĕncĕ hĕr temshĕn tărukah hĕrelse.
-Epĕ ku hurăna kataranah sujlasa ilse utrăm. Haleh ep un şine hamăn jata şyrsa huratăp...
Şakăntan irtse şürenĕ cuh văl sana jalanah man şincen asa iltertĕr, -terĕ te kaccă, kĕs'jincen huşmalli şĕşĕ kălarcĕ. Untan văl hurăn huppine hyrsa ilcĕ te, jyvăş şine pysăk saspallisem kassa, "IVAN" tese şyrsa hucĕ.
-Akă pulcĕ... pam’atnik, -şemşen kulsa ilcĕ kaccă. Hĕr un allincen şatărah păcărtasa tytrĕ:
-Mĕn kalaşatăn esĕ, İvan? Pam’atnike ăna şyn vilsen şeş lartaşşĕ vĕt?! Ancah manăn vilĕm şincen pĕrtte shuhăshlas kilmest! -Unăn kuşĕsem shyvlancĕş, tuti hĕrrisem sikkelese ilcĕş, makărsa jarasran văl şĕrelle păhrĕ.
Pĕr hushă ikkĕshĕ te nim cĕnmerĕş, untan kaccă hăjĕn syltăm alline hĕr hulpuşşijĕ şine hucĕ, ăna hurlăhlă kuşĕsencen păhrĕ.
-Alimpi! Jeple pulsan ta hăvna nimren hakla hurakan, cuntan-vartan juratakan Ivana an man eppin esĕ. Ytlah manma puşlasan, şak hitre shură hurăn patne kilkelese kur, epir iksĕmĕr julashki hut junashar tănine astusa il. Jurat'-i?
Alimpi Ivan şumne jăpshăncĕ. Tărukah nimĕn te kalajmarĕ, hytă pălhancĕ pulmalla unăn şamrăk cunĕ. Ivan ăna puşĕncen acashlasa ilcĕ.
-Ep san pek lajăh kalama pĕlmestĕp, Ivan, -terĕ ăna hirĕş Alimpi, kĕren tutăr vĕşĕpe kuşĕsene jeripen şyhsa ilse. -Tata purne kalama hăjulăh ta şitmest manăn. Sana epĕ te ... Hăvah pĕletĕn... Pitĕ juratatăp. Ĕmĕrne te, nihşan ta manassăm şuk. Vărşă pĕtsen, kile tavrănsan, hăvah kurăn akă... Jurĕ, şak ilemlĕ hurăn pirĕn julashki sămaha itlese tărakanĕ pultăr...
Vĕsem tatah pĕr-ik minut pek cĕnmesĕr tăcĕş. Kaccă hăjĕn savnin alline tytsa acashlarĕ.
-Ep manmăp-ha, un şincen sămah ta şuk, -terĕ hĕr kalleh. -Ancah esĕ Ivan vărşa kajatăn-şke... Sana temren tem pulsan, mĕn tăvas vara manăn? Un pek pulsan ep ham ta...
Kaccă un sămahne pülse lartrĕ:
-Şuk, esĕ un şincen an shuhăshla, Alimpi. Vilĕmren hărasa purănmăpăr, văl hăj hăratăr pirĕnten. Părăntăr pirĕn şul şincen!
-Jurĕ, Ivan, shuhăshlamăp eppin... Esĕ te mana jalanah shansa purăn. Maj kilseneh şyru şyr. Vişsher sămah ta pulin epĕ te tătăshah şyrsa tărăp san patna, atresna kăna pĕlter...
Kutamkkasem, cămatansem, pĕcĕk arcasem tijenĕ lavsem şak văhătra Shupashkar jennelle huskalsa kajrĕş, vĕsem hyşşăn şurannisem te utrĕş. Ivan Alimpije hăj şumnereh turtsa ilse hytă cupturĕ te, vĕsem ujrălcĕş. Hullen kăna ăshă şil vĕrcĕ, shură hurănsem kătra puşĕsempe căshtărtatsa ilcĕş. Lavsem hyşşăn kăvak tusan jăsărlansa julcĕ. Tăvanĕsene, tusĕsene ăsatma tuhnă hĕrarămsem, vată-vĕtĕsem kuşşulĕsene shăla-shăla, vărşa kajakansem hyşĕncen shură tutărsempe, allisempe sulsa julcĕş. Jyvăr-şke şynsene vut-şulăm ăshne ăsatsa jama. Pallah vĕsencen hăshĕ-pĕri tavrănas şuk...
Ivan lavsene husa şitse halăh husshince suhalsan, Alimpije kalama şuk salhu pulsa kajrĕ. Hăj te sismerĕ - unăn tulli pit şămartijĕsem tărăh kalleh shultra tumlamsem shăpărtatsa ancĕş. Unăn Ivan hyşşăn cupas kilse kajrĕ, ancah urisem vyrăntan huskalmarĕş. Hăvalasa şitsen te, ăna purĕpĕr kajalla tavăras şuk-şke. Kajmallah unăn pĕtĕm halăhpa pĕrle tisker tăshmana hirĕş şapăşma ăna şĕnterse tavrănma kajmalla...
Tavrănateh unăn juratnă Ivanĕ!
Kaccă şurămĕ şine jyvăr kutamkka şaknă pulin te, pitĕ vaskasa utaşşĕ vĕsem, sănĕ-picĕsem ikkĕshĕn te hăjsem şav teri shuhăsha kajnine palărtaşşĕ. Casah akă vĕsem hurănlă şul şine tuhrĕş te Shupashkar jennelle părăncĕş. Kunta cirküllĕ pysăk jal puşĕnce, şak tărăhri temişe jal arşynĕsem fronta kajma puhănsa tănă. Komantă puştarănsa şitesse kĕtse, vĕsem hăjsen tăvanĕsempe, şyvăh şynnisempe syvpullashaşşĕ. Unta ta kunta shavlăh kalaşni hăş cuh kăshkărkalani te iltĕnet, hĕrarămsem makăraşşĕ, ik-viş tĕlte hut kupăs năjkăltatat', pĕrisem jurlaşşĕ, teprisem tashlaşşĕ. Tĕrlĕreneh...
Kaccăpa hĕr pĕr şüllĕ te jashtaka hurăn ajĕnce carănsa tăcĕş.
-Nu, cunăm Alimpi, mĕn kalam-shi tata sana?.. Tem pekeh tavtapuş ĕntĕ mana şakănta şiti ăsatnăshăn! -Terĕ kaccă, pysăk kutamkkine şĕre lartsa. Văl vaskasah pĕr pirus tivertse jacĕ. Untan pysăk hura kuşĕsempe hĕr şine jăvasshăn păhsa ilcĕ te şyvăhri hitre hurăn şine tĕllese kătartrĕ.
-Asărhasa jul-ha şak hurăna. San pekeh jashtaka văl, san pekeh ilemlĕ, kătra puşlă...
-Ma vara? -Tĕlĕncĕ hĕr temshĕn tărukah hĕrelse.
-Epĕ ku hurăna kataranah sujlasa ilse utrăm. Haleh ep un şine hamăn jata şyrsa huratăp...
Şakăntan irtse şürenĕ cuh văl sana jalanah man şincen asa iltertĕr, -terĕ te kaccă, kĕs'jincen huşmalli şĕşĕ kălarcĕ. Untan văl hurăn huppine hyrsa ilcĕ te, jyvăş şine pysăk saspallisem kassa, "IVAN" tese şyrsa hucĕ.
-Akă pulcĕ... pam’atnik, -şemşen kulsa ilcĕ kaccă. Hĕr un allincen şatărah păcărtasa tytrĕ:
-Mĕn kalaşatăn esĕ, İvan? Pam’atnike ăna şyn vilsen şeş lartaşşĕ vĕt?! Ancah manăn vilĕm şincen pĕrtte shuhăshlas kilmest! -Unăn kuşĕsem shyvlancĕş, tuti hĕrrisem sikkelese ilcĕş, makărsa jarasran văl şĕrelle păhrĕ.
Pĕr hushă ikkĕshĕ te nim cĕnmerĕş, untan kaccă hăjĕn syltăm alline hĕr hulpuşşijĕ şine hucĕ, ăna hurlăhlă kuşĕsencen păhrĕ.
-Alimpi! Jeple pulsan ta hăvna nimren hakla hurakan, cuntan-vartan juratakan Ivana an man eppin esĕ. Ytlah manma puşlasan, şak hitre shură hurăn patne kilkelese kur, epir iksĕmĕr julashki hut junashar tănine astusa il. Jurat'-i?
Alimpi Ivan şumne jăpshăncĕ. Tărukah nimĕn te kalajmarĕ, hytă pălhancĕ pulmalla unăn şamrăk cunĕ. Ivan ăna puşĕncen acashlasa ilcĕ.
-Ep san pek lajăh kalama pĕlmestĕp, Ivan, -terĕ ăna hirĕş Alimpi, kĕren tutăr vĕşĕpe kuşĕsene jeripen şyhsa ilse. -Tata purne kalama hăjulăh ta şitmest manăn. Sana epĕ te ... Hăvah pĕletĕn... Pitĕ juratatăp. Ĕmĕrne te, nihşan ta manassăm şuk. Vărşă pĕtsen, kile tavrănsan, hăvah kurăn akă... Jurĕ, şak ilemlĕ hurăn pirĕn julashki sămaha itlese tărakanĕ pultăr...
Vĕsem tatah pĕr-ik minut pek cĕnmesĕr tăcĕş. Kaccă hăjĕn savnin alline tytsa acashlarĕ.
-Ep manmăp-ha, un şincen sămah ta şuk, -terĕ hĕr kalleh. -Ancah esĕ Ivan vărşa kajatăn-şke... Sana temren tem pulsan, mĕn tăvas vara manăn? Un pek pulsan ep ham ta...
Kaccă un sămahne pülse lartrĕ:
-Şuk, esĕ un şincen an shuhăshla, Alimpi. Vilĕmren hărasa purănmăpăr, văl hăj hăratăr pirĕnten. Părăntăr pirĕn şul şincen!
-Jurĕ, Ivan, shuhăshlamăp eppin... Esĕ te mana jalanah shansa purăn. Maj kilseneh şyru şyr. Vişsher sămah ta pulin epĕ te tătăshah şyrsa tărăp san patna, atresna kăna pĕlter...
Kutamkkasem, cămatansem, pĕcĕk arcasem tijenĕ lavsem şak văhătra Shupashkar jennelle huskalsa kajrĕş, vĕsem hyşşăn şurannisem te utrĕş. Ivan Alimpije hăj şumnereh turtsa ilse hytă cupturĕ te, vĕsem ujrălcĕş. Hullen kăna ăshă şil vĕrcĕ, shură hurănsem kătra puşĕsempe căshtărtatsa ilcĕş. Lavsem hyşşăn kăvak tusan jăsărlansa julcĕ. Tăvanĕsene, tusĕsene ăsatma tuhnă hĕrarămsem, vată-vĕtĕsem kuşşulĕsene shăla-shăla, vărşa kajakansem hyşĕncen shură tutărsempe, allisempe sulsa julcĕş. Jyvăr-şke şynsene vut-şulăm ăshne ăsatsa jama. Pallah vĕsencen hăshĕ-pĕri tavrănas şuk...
Ivan lavsene husa şitse halăh husshince suhalsan, Alimpije kalama şuk salhu pulsa kajrĕ. Hăj te sismerĕ - unăn tulli pit şămartijĕsem tărăh kalleh shultra tumlamsem shăpărtatsa ancĕş. Unăn Ivan hyşşăn cupas kilse kajrĕ, ancah urisem vyrăntan huskalmarĕş. Hăvalasa şitsen te, ăna purĕpĕr kajalla tavăras şuk-şke. Kajmallah unăn pĕtĕm halăhpa pĕrle tisker tăshmana hirĕş şapăşma ăna şĕnterse tavrănma kajmalla...
Tavrănateh unăn juratnă Ivanĕ!
